Beton alt yapı ekipmanları, beton boruları, menfezler, rögarlar (muayene bacaları), baca yükseltme halkaları ve baca kapakları gibi elemanlardan oluşmaktadır. Bu tarz beton altyapı ekipmanları, yağmur sularının, pis ve atık suların yer altına taşınmasını ve yer altındaki akışını sağlamaktadır. Özellikle büyük kentlerde oldukça önem taşıyan bu sistemin ve sistem elemanlarının, kentin ihtiyacını karşılayabilecek kalitede ve yeterlilikte olması gerekmektedir. Bu nedenle alt yapının planlaması kadar, kullanılacak malzemelerin kalite ve yeterliği de oldukça önemli bir noktada durmaktadır.
Beton Borular
Beton alt yapı ekipmanlarıiçerisinde yer alan beton borular, alt yapı sistemi içerisinde en önemli malzemelerden biridir. Bu borular, atık ve pis suları, yağmur sularını taşımaktadır. Kanalizasyon sisteminin bel kemiğini oluşturmaktadır. Bu beton boruların ihtiyacı karşılayabilmesi için belli bir kalitede olması gerekmektedir. Beton boruları tercih ederken dikkat edilmesi gereken unsurları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kullanılacak olan beton boruların sağlam ve dayanıklı olması
- Tercih edilen malzemenin ekonomik olması
- Beton boruların iç basınca yüksek dayanıklılığının olması
- Borular arasında sızıntıya engel olacak uygun contalamanın yapılması
- Tecrübeli firmaların ürünleri tercih edilmeli
Beton borular, çaplarına, boylarına ve ağırlıklarına göre farklılıklar göstermektedir. Alt yapı sisteminin gerekliliklerine ve ihtiyaçlarına uygun boru seçimi yapılmalıdır.
Menfezler
Kara ve demir yollarının altında bulunan, çoğunlukla yağmur suları, dereler gibi suların akışının yola zarar vermeden akmasını sağlayan sistemlerdeki yer altı elemanlarına menfez adı verilmektedir. Menfezler, aynı zamanda yolların altından kablo bağlantılarının geçmesine, boruların yol altına döşenebilmesine imkan vermektedir. Menfez türleri, kullanım amacına ve kullanım yerine göre değişim gösterebilmektedir. Menfez türlerine örnek olarak aşağıdakiler örnek verilebilir:
- Köprü menfezler
- Kutu menfez türü
- Kemerli menfezler
- Standart köprülerden oluşan menfezler
- Boru menfez
Rögarlar
Muayene bacaları olarak da adlandırılan rögarlar, beton alt yapı ekipmanlarıiçerisinde yer alan bir başka elemandır. Rögar, yer altında, kanalizasyon sistemi içerisinde yer alan boruların yönünü değiştirme işlevi gören elemanlardır. Yer altı sistemlerinde meydana gelen tıkanıklıkları açma ve temizleme işlemleri genellikle rögarlar aracılığıyla yapılmaktadır. Rögarlar, genel olarak lokal bölgelerin, ana şehrin hattıyla buluştuğu noktalarda yer almaktadır. Bu nedenle lokal bölgedeki tıkanma ve arıza gibi işlemlerde ilk müdahalede bulunulan yer bu noktalar olmaktadır. Lokal bölgenin bütün atık sularını ve yağmur sularını taşıyacağından dolayı, bu ürünün sağlamlığı da ayrı bir önem taşımaktadır. Aynı zamanda şehrin ana hatlarıyla bağlandığı noktaların düzgün bir şekilde sağlanması ve düzenli bakımının yapılması önemlidir.
Baca Yükseltme Halkaları
Baca yükseltme halkaları, yer altında bulunmakta olan rögarların yüksekliğini arttırmak için kullanılmaktadır. Rögarların işlevlerini yerine getirebilmesinde ara bir eleman olarak görülebilir. Ancak sistemin oturması ve düzgün bir şekilde işleyebilmesi adına baca yükseltme halkaları oldukça önem taşımaktadır. Herhangi bir sızıntı veya bir başka sorun olmaması adına bu halkaların, entegre olacağı bağlantılarla uyum içerisinde olması gerekmektedir.
Baca Kapakları
Diğer adıyla rögar kapağı olan, yer altı ekipmanlarındandır. Rögarlardaki arızların tespit çalışmalarında ve müdahalelerde, rögar kapakları aracılığıyla alt yapı sistemlerine ulaşılmaktadır. Beton yapılardan oluşan rögar kapakları, dıştan gelen her türlü müdahaleye karşı oldukça dayanıklıdır. Bu dayanıklı yapısı ile uzun ömürlüdür. Baca kapaklarının bir diğer işlevi, bir canlının sistemin içerisine düşmesine engel olmaktır.
Baca kapaklarının bazıları, sel gibi su taşkınlarında ortaya çıkan fazla suyun kanalizasyon sistemine girişini sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Bunlar açık baca kapaklarıdır. Kapalı olanlar da ise böyle bir sistem görülmemekte, yalnızca müdahale edilmesi gerekilen zamanlarda görevli kişiler tarafından açılabilmektedir.