Engelsiz sokaklar, ulaşımı herkesin eşit şekilde kullanabilmesi ve herkesin erişim hakkının gözetilmesi açısından oldukça önemli bir meseledir. Kent yaşamında, ulaşım ve erişim herkes için eşit derecede önemli bir noktada durmaktadır. Bu nedenle sokakların da herkes tarafından rahat bir şekilde kullanılabilir olması gerekmektedir. Engelli bireylerin sokakları rahat bir şekilde kullanabilmesi ve engelsiz yollar inşa edilmesi için gerekli çalışmalar yürütülmelidir. Yol yapım çalışmaları ve kaldırımlar, herkesin erişim sağlayabileceği şekilde planlanmalıdır.
Engelsiz Sokaklar İçin Yapılması Gerekenler
Engelli bireylerin şehir yaşamına dahil olabilmesi için, sokakların engelli kişiler için de kullanılabilir şekilde inşa edilmesi gerekmektedir. Engelsiz sokaklar, eşit yurttaşlık ilkesi esas alındığında, bir zorunluluktur. Bu nedenle sokaklardan parklara, kamu dairelerinden okullara, ulaşım araçlarından konutlara kadar her alanda engelli bireyler gözetilmeli, planlamalar ve tasarımlar bu husus göz önünde bulundurularak yapılmalıdır.
Engelsiz sokaklar tasarlamak ve inşa etmek için yapılması gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz:- Şehir içi planlamaların tümü, engelli bireylerin de kullanabileceği ve erişebileceği şekilde planlanmalıdır.
- Park, bahçe, yollar, kaldırımlar gibi alanlarda, engellilerin yön ve takibi sağlayabilecekleri düzenlemeler yapılmalıdır. Engelliler için bu tür alanların tümüne yön ve takip taşları ve şeritleri döşenmeli, uygun yükseklik ve genişlikte rampalar inşa edilmelidir.
- Yollar üzerinde üst geçit çalışmaları yapılmalı, üst geçitler engelli kişilerin kullanabileceği şekilde tasarlanmalıdır.
- Kent mobilyaları olarak adlandırabileceğimiz yapıların, engellilerin kullandığı yön ve takip taşlarına denk gelmemesi gerekmektedir. Kaldırım ve yollar üzerinde, kent mobilyalarının yerleşimi ona göre düzenlenmelidir.
- Engelli kişiler için yapılan düzenlemeler, şehir içinde hiçbir kesintiye uğramayacak şekilde tasarlanmalıdır. Konuttan sokağa, ulaşım araçlarına, kamu binalarına, park ve bahçelere ve diğer alanlara tam erişim sağlanabilmelidir.
- Yapılan kaldırımlar ve engelli yön-takip taşlarının ve şeritlerinin bulunduğu alanlar, dik, yüksek ve kavisli olmamalı, olabildiğince yüzey alanı düz ve kişilerin rahat kullanabileceği bir şekilde yapılmalıdır.
- Işıklı yay geçitlerinde düzenlemeler engelli olan kişilere göre yapılmalı, yayaların geçiş süresi ona göre belirlenmeli, görme engelli kişiler için sesli uyarı araçları kullanılmalıdır.
Engelli Yön ve Takip Taşları Nedir?
Engelsiz sokaklar için yapılan çalışmalarda, özel olarak kullanılan bazı ürünler bulunmaktadır. Engelli yön ve takip taşları, bu ürünlerden bazılarıdır.
Engelli yön taşı, beton parke taşlarından bir türdür. Bu taşın üst yüzeyinde, noktalar halinde çıktılar bulunmaktadır. Engelli bireyler, bu nokta çıkıntılar aracılığıyla, yol üzerinde yön tayinini güvenli bir şekilde gerçekleştirebilmektedirler. Bu taşın bir diğer adı da uyarı taşıdır. Engelli takip taşının ise üzerinde çizgi şeklinde kabartmalar bulunmaktadır. Görme engelli bireylerin, yol üzerinde rahat ve güvenli bir şekilde hareket etmesini sağlamaktadır.
Bu taşlar genel olarak sarı renkte olmaktadır. Taşların üzerindeki nokta ve çizgiler belirli ölçülere göre tasarlanmaktadır. Noktalar ve çizgiler arası boşluklar, noktaların ve çizgilerin boyutu standarttır. Kaldırımdan yola, çeşitli yapıların içerisinden parklara kadar iç ve dış mekanda kullanılmaktadır. Engelli kişiler, bu taşların aracılığıyla gidecekleri yere güvenli ve rahat bir şekilde ulaşabilmektedir. Bahsi geçen engelli taşlarının yerleştirilmesinde bazı durumlar dikkate alınarak planlama yapılmalıdır. Bu durumları şu şekilde ele alabiliriz:
- Engelli yön ve takip taşlarının yapıldığı yerlerin üzerinde durak, bank, beton çiçek saksıları gibi kent mobilyaları, direkler, ağaçlar, çukurlar, dükkan gibi alan ve yapılar denk gelmemelidir.
- Daha önceden engelli taşları döşenmiş alanların üzerine yeni bir yapı eklenmemelidir.
- Engelli taşlarının yapıldığı alanın yüzeyi pürüzsüz ve düz olmalıdır. Yamuk, pürüzlü, inişli çıkışlı alanlar kullanım için uygun değildir.
- Döşenen engelli taşları kesintisiz ve sürekliliği olacak bir biçimde yerleştirilmelidir.
- Kaldırım gibi yükselti yerlerine rampalar eklenmeli, yön ve takip taşlarının rampalar üzerinden devamlılığı sağlanmalıdır.